Vaginale ongemakken bestrijden met voeding en leefstijl

Vaginale ongemakken hebben een grote impact op het welzijn van vrouwen wereldwijd. Daarom vinden we het belangrijk om voeding- en leefstijlinterventies met jou te delen die de kans op vaginale ongemakken zo klein mogelijk maken. In dit artikel lees je waarom dat allemaal begint bij een gezond vaginaal slijmvlies en hoe je daar succesvol voor zorgt.  

Vaginale klachten 

Elke vrouw heeft wel eens ervaren hoe vervelend het is om vaginale ongemakken te hebben. Deze klachten worden vaak niet besproken of behandeld en kunnen hardnekkig zijn. Vaak voorkomende ongemakken zijn: 

• Veranderde afscheiding
• Onaangename geur
• Jeuk aan en rond de vagina
• Branderig gevoel aan en rond de vagina
• Irritatie aan en rond de vagina

Al deze ongemakken wijzen op een bacteriële infectie of schimmelinfectie in de vagina. 

Het is belangrijk dat je deze klachten niet negeert, want ze hebben niet alleen een negatieve impact op jouw algemeen welzijn maar kunnen ook verdere gevolgen hebben voor je gezondheid. Zo kan een verstoring van het vaginale milieu mogelijk leiden tot steeds terugkerende blaasontstekingen of vaginitis. Vaginitis is een ontsteking van de binnenste wanden van de vagina, de schaamlippen en het weefsel rond de vagina.[1,2]. 

Gelukkig kan je zelf veel doen om deze ongemakken te vermijden en te behandelen. 

Het vaginale slijmvlies 

De rol van slijmvlies in de algehele gezondheid 

Het vaginale slijmvlies maakt een belangrijk deel uit van onze slijmvliezen. Die zijn op meerdere plaatsen in het lichaam te vinden, zoals in de mond, darmen, oren, longen en huid. Deze slijmvliezen vervullen samen met het vaginale slijmvlies een belangrijke rol in het behoud van je gezondheid.  

• Slijmvliezen beschermen je tegen indringers zoals bacteriën en virussen. Op die manier maken slijmvliezen een substantieel deel uit van je afweersysteem.

• Slijmvliezen bieden voeding en aanhechtingsplaatsen voor gezondheidsbevorderende micro-organismen. Deze worden ook wel 'flora’ of het microbioom Deze micro-organismen helpen mee om je te beschermen tegen bacteriën en virussen waar je klachten van kunt krijgen.

Het vaginale slijmvlies moet zuur zijn 

Het vaginale slijmvlies bestaat bij voorkeur uit slijm met een lage zuurtegraad (pH). Een gezonde pH-waarde van het vaginale slijmvlies ligt tussen de 3,5 en 4,5 [3,4]. Ter vergelijking: azijn heeft meestal een pH-waarde van 2 tot 3.  

Deze lage pH-waarde zorgt dus voor een zuur vaginaal milieu wat belangrijk is voor de afweer van ziekmakende micro-organismen. En dat is weer belangrijk voor het behoud van een goede vaginale flora. 

Deze lage zuurtegraad komt omdat de epitheelcellen van de vagina én bacteriën uit de vaginale flora melkzuur produceren. De gezonde vagina bevat dan ook enkel bacteriën die behoren tot de groep van de lactobacillen, waarbij ‘lacto’ staat voor lactaat ofwel melkzuur.  

Dat melkzuur is van onmiskenbaar belang voor een goede vaginale gezondheid.  

De vaginale epitheelcellen produceren 20% van het aanwezige melkzuur terwijl de lactobacillen 80% van de productie voor hun rekening nemen. Je wilt je vaginale flora dus zeker te vriend houden! 

Wat zorgt voor een gezond vaginaal slijmvlies? 

De productie van vaginaal slijmvlies wordt geregeld door je hormonen, voornamelijk door het hormoon oestrogeen. Dit is een van je geslachtshormonen. 
Maar voor een optimale productie van voldoende gezond slijm en melkzuur hebben de epitheelcellen van de vagina en de flora wel bepaalde cruciale voedingsstoffen nodig. Denk bijvoorbeeld aan voldoende vitaminen en mineralen. Hierna lees je welke dat zijn. 

 
Ook de samenstelling van de flora kan zowel positief als negatief beïnvloed worden door voeding en leefstijl. Een goede samenstelling van de vaginale flora zorgt tegelijk voor de opbouw van gezond slijmvlies. Een mooie wisselwerking dus! 

Voeding die helpt bij vaginale klachten 

Goede vetten en vetoplosbare vitaminen 

De inname van teveel verzadigd vet en transvet is gelinkt aan het hogere kans op een bacteriële infectie in de vagina, ook wel een bacteriële vaginose genoemd [5]. Het is dus aan te raden deze vetten, die vooral aanwezig zijn in heel wat industrieel bewerkte voeding en rood vlees, te vermijden. Je kunt ze beter vervangen door gezonde vetten zoals meervoudig onverzadigde vetzuren uit vis, zeewier en noten. 

Daarnaast zijn enkele vetoplosbare vitaminen onmisbaar voor een gezond vaginaal milieu. Denk bijvoorbeeld aan vitamine E en D. Tekorten aan deze vitaminen worden in verband gebracht met een grotere kans op een bacteriële vaginose [5].  

Enkele voorbeelden van voedingsmiddelen die rijk zijn aan vitamine E zijn zonnebloempitten, amandelnoten, spinazie en pompoen.  

Vitamine D maken we zelf aan onder invloed van zonlicht maar kan ook via de voeding worden ingenomen. Vooral vette vis is rijk aan vitamine D.  

Groenten, fruit en verse kruiden 

Als je veel verse groenten en fruit eet heb je minder kans op vaginale klachten zoals vaginitis [6]. Dat komt onder meer door de aanwezigheid van veel folaat, calcium en bèta-caroteen, naast een heel scala aan gezonde vitaminen en mineralen. Tekorten aan folaat, calcium en bèta-caroteen in het bijzonder worden expliciet gelinkt aan vaginale klachten [3,6]. 

Ook enkele specifieke kruiden kunnen een goed idee zijn bij vaginale ongemakken. Zo is aangetoond dat oregano (Origanum vulgare), tijm (Thymus vulgaris) en koriander (Coriandrum sativum) de microben kunnen bestrijden die vaak verantwoordelijk zijn voor vaginale infecties [7,8]. Het is dus een goed idee deze kruiden preventief dagelijks in de keuken te gebruiken.  

Minder snelle suikers 

Het eten van veel snelle suikers zoals die in (wit)brood, gebak, snoepgoed en frisdrank is gerelateerd aan een grotere kans op bacteriële vaginose [9]. Het is dus verstandig om deze voedingsmiddelen te vermijden ter preventie of behandeling van een bacteriële vaginale infectie. Je kan ze het beste vervangen door voedingsmiddelen met minder suikers en tragere suikers, zoals die in groente en fruit. 

De invloed van leefstijl op vaginale klachten 

Roken 

Roken tast de vaginale flora aan. Het is wetenschappelijk aangetoond dat roken in veel gevallen leidt tot een vaginale dysbiose en een toegenomen kans op bacteriële infecties van de vagina [10,11]. Een dysbiose is een verstoring in de samenstelling en verhouding tussen de verschillende soorten flora die samen een ecosysteem vormt. Roken doe je dus beter niet. 

Hygiëne en anticonceptie 

Het gebruik van tampons of vaginale douches verstoort het vaginale milieu. Ze tasten de celwand en het slijmvlies zodanig aan dat de werking van het immuunsysteem ter plaatse wordt verstoord. Dit vergroot de kans op  bacteriële vaginose [12,13]. 

Ook cosmetische producten zoals lotion of zeep zorgen voor een verstoring van het vaginale milieu [13]. 

Vervolgens hebben bepaalde anticonceptiemiddelen zoals een koperspiraal een negatieve impact op het vaginale milieu [14].  

Stress 

Aanhoudende stress kan het vaginale milieu negatief beïnvloeden [15]. Dat komt omdat je bij stress onder andere het stresshormoon cortisol aanmaakt. Een langdurige en/of hoge productie van cortisol leidt ertoe dat het lichaam minder voedingsstoffen voor de vaginale flora beschikbaar zal stellen. Daardoor zijn er op termijn minder bacteriën die het nodige melkzuur kunnen produceren waardoor de pH-waarde toeneemt en de hele homeostase verstoord wordt. Dit betekent dat je vatbaarder wordt voor allerhande infecties. 

Conclusie 

• Vaginale ongemakken komen veel voor en treffen veel vrouwen. In bijna alle gevallen ligt een bacteriële infectie of schimmelinfectie aan de basis van dit probleem. 

• Het vaginale slijmvlies en de vaginale flora kan je gezond houden of herstellen via gezonde voeding en leefstijlaanpassingen. 

• Vooral te veel verzadigde vetten en te veel snelle suikers hebben een negatieve invloed op het vaginale milieu terwijl gezonde vetten, vitamine D, vitamine E, folaat, calcium en bèta-caroteen een positieve invloed hebben.

• Roken, cosmetica, tampons, anticonceptie en stress hebben een slechte invloed het vaginale milieu.

Bronnen 

1. Kaambo E, Africa C, Chambuso R, Passmore JAS. Vaginal Microbiomes Associated With Aerobic Vaginitis and Bacterial Vaginosis. Front Public Health. 2018 Mar 26;6:78.
2. Stapleton AE. The Vaginal Microbiota and Urinary Tract Infection. Mulvey MA, Stapleton AE, Klumpp DJ, editors. Microbiol Spectr. 2016 Dec 23;4(6):4.6.37.
3. Barrientos-Durán A, Fuentes-López A, de Salazar A, Plaza-Díaz J, García F. Reviewing the Composition of Vaginal Microbiota: Inclusion of Nutrition and Probiotic Factors in the Maintenance of Eubiosis. Nutrients. 2020 Feb 6;12(2):419.
4. Lin YP, Chen WC, Cheng CM, Shen CJ. Vaginal pH Value for Clinical Diagnosis and Treatment of Common Vaginitis. Diagnostics. 2021 Oct 27;11(11):1996.
5. Neggers YH, Nansel TR, Andrews WW, Schwebke JR, Yu K fun, Goldenberg RL, et al. Dietary Intake of Selected Nutrients Affects Bacterial Vaginosis in Women. The Journal of Nutrition. 2007 Sep 1;137(9):2128–33.
6. Mizgier M, Jarzabek-Bielecka G, Mruczyk K, Kedzia W. The role of diet and probiotics in prevention and treatment of bacterial vaginosis and vulvovaginal candidiasis in adolescent girls and non-pregnant women. Ginekol Pol. 2020;91(7):412–6.
7. Bogavac M, Karaman M, Janjušević Lj, Sudji J, Radovanović B, Novaković Z, et al. Alternative treatment of vaginal infections - in vitro antimicrobial and toxic effects of Coriandrum sativum L. and Thymus vulgaris L. essential oils. J Appl Microbiol. 2015 Sep;119(3):697–710.
8. Karaman M, Bogavac M, Radovanović B, Sudji J, Tešanović K, Janjušević L. Origanum vulgare essential oil affects pathogens causing vaginal infections. J Appl Microbiol. 2017 May;122(5):1177–85.
9. Thoma ME, Klebanoff MA, Rovner AJ, Nansel TR, Neggers Y, Andrews WW, et al. Bacterial Vaginosis Is Associated with Variation in Dietary Indices. The Journal of Nutrition. 2011 Sep 1;141(9):1698–704.
10. Brotman RM, He X, Gajer P, Fadrosh D, Sharma E, Mongodin EF, et al. Association between cigarette smoking and the vaginal microbiota: a pilot study. BMC Infect Dis. 2014 Dec;14(1):471.
11. Nelson TM, Borgogna JC, Michalek RD, Roberts DW, Rath JM, Glover ED, et al. Cigarette smoking is associated with an altered vaginal tract metabolomic profile. Sci Rep. 2018 Dec;8(1):852.
12. Brotman RM, Klebanoff MA, Nansel TR, Andrews WW, Schwebke JR, Zhang J, et al. A Longitudinal Study of Vaginal Douching and Bacterial Vaginosis--A Marginal Structural Modeling Analysis. American Journal of Epidemiology. 2008 May 15;168(2):188–96.
13. Fashemi B, Delaney ML, Onderdonk AB, Fichorova RN. Effects of feminine hygiene products on the vaginal mucosal biome. Microbial Ecology in Health & Disease [Internet]. 2013 Feb 25 [cited 2022 Jun 17];24(0). Available from: http://www.microbecolhealthdis.net/index.php/mehd/article/view/19703
14. Achilles SL, Austin MN, Meyn LA, Mhlanga F, Chirenje ZM, Hillier SL. Impact of contraceptive initiation on vaginal microbiota. American Journal of Obstetrics and Gynecology. 2018 Jun;218(6):622.e1-622.e10.
15. Amabebe E, Anumba DOC. Psychosocial Stress, Cortisol Levels, and Maintenance of Vaginal Health. Front Endocrinol. 2018 Sep 24;9:568.

Bron: Bonusan.nl