Hoe werkt onze energiehuishouding? Een korte uitleg
Gezonde en gevarieerde voeding is belangrijk voor het energieniveau van ons lichaam. Je lichaam heeft energie nodig voor het optimaal functioneren van cellen en het soepel verlopen van allerlei lichamelijke functies en processen, zoals bewegen en ademhalen. Waar koolhydraten, vetten en eiwitten uit onze voeding de brandstof hiervoor vormen, fungeren bepaalde vitaminen en mineralen als hulpstoffen bij het vrijmaken van energie in de mitochondriën, de energiefabriekjes van onze cellen.
Na vertering en opname van koolhydraten, vetten en eiwitten worden deze voedingsstoffen verbrand in de mitochondriën van de cel. Hierbij komt energie vrij waarvan een groot deel gebruikt wordt om energie op te laden in ADP (adenosine-difosfaat), een ‘lege’ energiebinding. ADP bestaat uit twee fosfaatmoleculen vast aan het eiwit adenosine. Bij het verbranden van voedingsstoffen in de cel wordt hier door de vrijgekomen energie ook een derde fosfaatmolecuul aan gebonden. Zo ontstaat ATP, adenosinetrifosfaat. ATP kan vervolgens door allerlei processen in de cel gebruikt worden die deze energie nodig hebben. Door het loskoppelen van het derde fosfaatmolecuul komt de energie vrij en begint het proces weer opnieuw.
Welke vitaminen en mineralen bij vermoeidheid?
Het lichaam is een geoliede machine waaraan allerlei nutriënten hun steentje bijdragen. Zo zijn meerdere vitaminen en mineralen nauw betrokken bij de processen die onze energiehuishouding ondersteunen. Een tekort van één van deze voedingsstoffen kan de processen van de energieproductie doen haperen met vermoeidheid als mogelijk gevolg. We bespreken welke vitaminen en mineralen goed zijn voor meer energie en welke rol een vitaminetekort speelt bij vermoeidheid.
De rol van B-vitaminen zoals foliumzuur bij vermoeidheid
Alle B-vitaminen behalve foliumzuur zijn betrokken bij één of meerdere stappen in het vrijmaken van energie uit voeding.2 Wel heeft foliumzuur op andere manieren invloed op onze energiehuishouding. Het speelt, net als vitamine B6 en B12, een belangrijke rol in de aanmaak, ook wel de rijping en deling, van rode bloedcellen.
Rode bloedcellen bevatten hemoglobine, een eiwit dat zorgt voor het zuurstoftransport in het lichaam. Zuurstof is nodig voor verbranding waarbij energie vrijkomt en is belangrijk voor de werking van spieren, botten en organen. Tekorten aan deze B-vitaminen kan ervoor zorgen dat de rode bloedcellen een abnormale grootte hebben en onrijp zijn waardoor het zuurstoftransport minder efficiënt verloopt. Dit wordt ook wel megaloblastaire anemie genoemd, een bepaalde vorm van bloedarmoede wat vermoeidheid veroorzaakt.
Vitamine C & ijzer
Op meerdere manieren kan vitamine C ons energieniveau ondersteunen. Zo is het betrokken bij de vorming van carnitine wat een rol speelt in de vetverbranding in cellen, en het beschermen van cellen tegen schade van oxidatieve stress. Een laag vitamine C niveau kan dan ook leiden tot vermoeidheid en het suppleren van vitamine C kan mogelijk helpen dit te verminderen.2,3
Bovendien helpt vitamine C bij de opname van ijzer, een mineraal dat essentieel is voor de aanmaak van rode bloedcellen en hemoglobine.4 Bij een ijzertekort worden onvoldoende gezonde rode bloedcellen gevormd en is er te weinig hemoglobine aanwezig waardoor er minder zuurstof getransporteerd kan worden. Dit kan leiden tot bloedarmoede en geeft klachten als vermoeidheid, kortademigheid, duizeligheid en een verminderde concentratie.5
Vitamine D tekort en vermoeidheid
Vitamine D kan op verschillende manieren ondersteunen bij vermoeidheid:6,7
- Het beschermt tegen schade van oxidatieve stress in de mitochondriën waardoor cellen normaal kunnen functioneren.
- Het zorgt voor het remmen van ontstekingsbevorderende stoffen zoals IL-2 en TNF-α en het bevorderen van de uitscheiding van ontstekingsremmende stoffen zoals IL-4, IL-5 en IL-10. Ontstekingen spelen een rol bij vermoeidheid.
- Het heeft invloed op de aanmaak van serotonine en het vrijkomen van dopamine. Een verstoring van deze neurotransmitters draagt bij aan vermoeidheid.
- Het zorgt ervoor dat rode bloedcellen flexibel zijn en van vorm kunnen veranderen om zich gemakkelijker door de haarvaten te kunnen verplaatsen.
- Het reguleren van de calciumconcentratie in het bloed en de opname van calcium in de dunne darm. Calcium is betrokken bij de energieproductie.
Vermoeidheid kan daarom het gevolg zijn van een vitamine D-tekort. Mogelijk kan suppletie met vitamine D vermoeidheid dan ook verminderen, hoewel niet alle onderzoeken dit effect zagen.8,9
Vermoeidheid is een veelvoorkomend fenomeen. Vaak weet je de oorzaak wel te achterhalen. Je bent te laat naar bed gegaan of je hebt een drukke dag gehad. Maar soms houdt de vermoeidheid langer aan en zit er meer achter. Zo kunnen tekorten aan nutriënten zoals vitaminen en mineralen een rol spelen bij vermoeidheid. Hoe dit precies zit, bespreken we in dit blog.
KlantenService